سیستم مدیریت زیست محیطی ISO 14001

    سیستم مدیریت زیست محیطی ابزاری است که سازمان را قادر می سازد تا به آن سطحی از عملکرد زیست محیطی که مقرر می دارد ، دست یابد و آن را به طور نظام یافته کنترل نماید. ایجاد و به کارگیری یک سیستم مدیریت زیست محیطی به خودی خود و الزاماً موجب کاهش فوری پیامدهای نامطلوب زیست محیطی نمی گردد. پس همانطور که ملاحظه شد نباید انتظار داشت که بلافاصله پس استقرار سیستم مدیریت زیست محیطی بر اساس ایزو 14001 تمامی مسائل زیست محیطی رفع گردد بلکه توجه اساسی باید بر استقرار مناسب و بهبود مستمر آن باشد.

نگاهی به تاریخچه ایزو 14000 حفاظت از محیط زیست از مواردی است که دانشمندان ، پژوهشگران و سازمان های علمی و اقتصادی را برآن داشته که هر کدام به سهم خویش به ملاحظات زیست محیطی توجه بیشتری نمایند و سیستم هایی را ابداع کنند که با کاربرد آنها در بخش های مختلف صنعت، کشاورزی، اقتصاد و... بتوان وضعیت محیط زیست را بهبود بخشید.
شاید بتوان گفت اولین جرفه های تدوین استاندارد های ایزو 14000 در کنفرانس سازمان ملل متحد درباره محیط زیست انسان که در 1972 در استکهلم برگزار شد ایجاد گردید. در همان سال برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد ایجاد شد .
کنفرانس سازمان ملل متحد درباره محیط زیست و توسعه که در 1992 در ریودوژانیرو (برزیل ) برگزار شد ، قدم دیگری در این راه بود و خود منجر به ایجاد کمیته فنی 207 سازمان بین المللی استاندارد در 1993 گردید.
وظیفه این کمیته تهیه و تدوین استانداردهای مدیریت زیست محیطی است و اکنون کانادا مسئولیت دبیرخانه آنرا بر عهده دارد .
این کمیته در 1996 موفق به انتشار اولین استانداردها از سری ایزو 14000 گردید که یکی ازآنها ایزو 14001 مبنای صدور گواهینامه است.
ایزو 14000 در ایران
به تحقیق می توان گفت که اولین مقاله فارسی درباره استاندارد های ایزو 14000 درآبان ماه 1374 و در شماره پنجاهم ازمجله استاندارد و کالاهای ایرانی منتشر گردیده است . آشنایان با این سری از استانداردها در آن زمان بسیار اندک بود ولی اکنون بر تعداد آنها افزوده شده است . اولین سمینار آشنایی با استانداردهای ایزو 14000 در آذر ماه 1375 برگزار گردید .
پس از آن سمینارها و دوره های آموزشی متعددی برگزار شد. در زمینه چاپ کتاب و تهیه نرم افزارهای آموزشی نیز فعالیتهایی صورت گرفت یکی از مهمترین فعالیت ها در این زمینه استاندارد ملی ایران ایزو 1400 است که بوسیله موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران در مرداد ماه 1377 منتشر شد. اولین گواهینامه ایزو 14001 در ایران در تاریخ 29/08/1376 صادر گردید و متعاقب آن شرکت های دیگری موفق به اخذ این گواهینامه شدند . در این قسمت لازم است اشاره ای به دامنه شمول گواهینامه های صادر شده است. آیا ایزو 14001 برای همه قابل اجرا است؟ قبل از پاسخ به این سوال بایستی اول نگاهی به دامنه کاربرد استاندارد ایزو 14001 داشته باشیم:
جمله زیر از بند 1 استاندارد ایزو 14001 با عنوان دامنه کاربرد برگرفته شده است:
ایزو 14001 در مورد هر سازمانی که به اجرا ، نگهداری و بهبود یک سیستم مدیریت زیست محیطی تمایل داشته باشد کاربرد دارد. محدوده کاربرد ایزو 14001 درهر سازمان به عوامل متفاوتی وابسته است که از جمله می توان به ماهیت فعالیتهای آن سازمان و همچنین شرایطی که در آن فعالیت می نماید اشاره نمود. بنابراین ایزو 14001 استانداردی است که برای یک صنعت یا حرفه خاص نوشته نشده بلکه در انواع سازمان ها و با هر گونه فعالیت ، محصول یا خدمات قابل اجراست. از این جهت است که می گوییم وزارت خانه ها ، بانک ها ، شرکت های بیمه ، دانشگاه ها ، بیمارستانها ، هتل ها ، هواپیمایی و... می توانند نسبت به اخذ گواهینامه ایزو 14001 اقدام نمایند. بطور کلی می توان گفت هر سازمانی که الزامات یک سیستم مدیریت زیست محیطی را که در کل بند 4 استاندارد ایزو 14001 تشریح شده است ، برآورد نماید نیمه بیشتر روند اخذ گواهینامه مربوط را طی نموده است. ایزو 14001 چگونه به ما کمک می کند؟ به راستی این همه تلاش ، صرف هزینه ، وقت ، انرژی و ... برای استقرار سیستم مدیریت زیست محیطی و اخذ گواهینامه ایزو 14001 به چند منظور است و چگونه ایزو 14001به ما کمک می کند؟ شاید بتوان از دیدگاه های متفاوت به این سوال پاسخ داد اما بطور کلی می توان به برخی پیامدهای اخذ گواهینامه ایزو 14001 به شرح زیر اشاره نمود:
- پیشگیری از آلودگی
- کاهش پسماند
- صرفه جویی در مصرف انرژی
- استفاده مجدد از مواد
- کاهش اثرات ناگوار ناشی از عملکرد های صنعت بر محیط زیست
- بهبود ارتباطات درون برون سازمانی
- افزایش سهم بازار و ورود به بازارهای جهانی
اینطور برآورد می گردد که صرفه جویی در هزینه های انرژی به میزان 10 درصد بدون هیچگونه سرمایه گذاری امکان پذیر است . نتایج حاصل از اجرایی ایزو 14001 در کارخانه جنرال موتور واقع در بندر السمر - کاهش هزینه های مصرف برق به میزان 6 درصد (240 هزار پوند صرف جویی )
- کاهش هزینه های مصرف برق از طریق حذف خروج ناخواسته هوا (105 هزار پوند صرفه جویی)
- کاهش مصرف گاز (26500 پوند صرفه جویی ) تجربه یک سازمان در انگلستان هنگامی که ما سیستم مدیریت زیست محیطی را بر اساس ایزو 14001 شروع نمودیم کارخانه توانست مصرف انرژی را تا پایان سال اول 14 درصد و تا پایان سال دوم 48 درصد کاهش دهد. این صرفه جویی ها به تنهایی بیش از دو برابر هزینه های مشاوره و دریافت گواهینامه ایزو 14001 بود.

دانلود متن مقاله از اینجا

ارسال به: :: :: :: :: :: :: :: :: :: :: :: ::